We weten haast allemaal wel dat stress negatieve effecten kan hebben op ons lichaam en ons algehele welbevinden.
Maar hoe erg is stress nu eigenlijk en wanneer is stress daadwerkelijk stress?
De mensen die wij in de fysiotherapeutische praktijk zien zijn over het algemeen genomen veelal werkende mensen van een jaartje of 35-60, proberen op allerlei vlakken alle kikkers in de kruiwagen te houden (voor de jongeren onder ons: multitasken dus), proberen wat aan sport te doen en hebben aan 24 uur in één dag niet genoeg. Live life in the fast lane…..
Stress…..we kunnen hierin twee vormen van stress onderscheiden: positieve stress (eustress) en negatieve stress (distress).
Eustress is een vorm van stress die we als positief ervaren. Een stress die nodig is om tot een bijzondere prestatie te komen. Een stress waarmee je in een flow kan komen en het beste uit jezelf kan halen. Deze vorm van stress zorgt er dus voor dat je zo goed mogelijk kan presteren!
Distress is een vorm van stress die we als negatief ervaren, en die vaak niet het beste maar juist het minder goede in ons naar boven haalt. Waardoor we weer minder goed in staat zijn om functioneel gedrag te vertonen en tot goede prestaties te komen.
Over het algemeen is het wel fijn als deze twee min of meer in balans zijn: ‘stressbalans’.
Stress is wat er gebeurt met je zodra je denkt dat je stressbalans uit evenwicht is geraakt. Met andere woorden: we ervaren negatieve stress wanneer er geen evenwicht meer is tussen wat we denken wat we moeten doen en wat we denken wat we kunnen doen. De vraag of stress als negatief ervaren wordt of zelfs schadelijk is, hangt dus af van hoeveel druk of spanning iemand kan dragen. In hoeverre er evenwicht is tussen draaglast en draagkracht.
Maar wat doet (negatieve) stress dan met ons lijf? En is stress dus altijd slecht?
Om dat laatste maar meteen te beantwoorden: Nee, stress is niet altijd slecht tenzij het maar niet te lang duurt. ‘Some stress is good for you, too much stress is bad’ – Hans Selye. Te lang durende negatieve stress wordt ook wel ‘aanhoudende ontregelende stress’ genoemd.
We kennen haast allemaal wel de stress-reacties: vechten of vluchten.
Maar hoe wordt dat dan gereguleerd in ons lichaam? Door ons zenuwstelsel!
En wel dát deel van ons zenuwstelsel dat het functioneren van al onze organen (dus ook het orgaan de huid en het orgaan de spier) regelt en dat zowel buiten onze wil als buiten ons bewustzijn om werkt.
Het autonome zenuwstelsel bestaat uit twee subsystemen. Het ene subsysteem, het zogeheten sympatische zenuwstelsel, scheidt adrenaline en noradrenaline af. Het controleert de vecht- en vluchtreacties. Zijn activiteit versnelt het hartritme, verhoogd de spierspanning…..ready for action!!
Dit sympatisch zenuwstelsel noemen we voor het gemak maar ‘het gaspedaal’.
Als deze stressreactie langdurig aanhoudt, kan de kwaliteit van oa het spierweefsel afnemen, met als gevolg een verlaagde belastbaarheid en vertraagd weefselherstel. Dit kan dus een oorzaak zijn van de verstoring tussen je belasting ten opzichte van je persoonlijke belastbaarheid!
Het andere subsysteem, het parasympatisch zenuwstelsel hoort bij toestanden van ontspanning en rust. Noem het maar ‘het rempedaal’.
In een ideale situatie zijn ‘het gaspedaal’ en ‘de rem’ in evenwicht. Dat stelt je in staat om jezelf snel aan te passen als de situatie daar om vraagt.
“Om de onvoorspelbare bochten van het leven te kunnen nemen, hebben we zowel een rem als een gaspedaal nodig”.
Als we de beeldspraak voor het gemak maar even blijven volgen; door constant, langdurig, het gaspedaal maar in te drukken dan raakt je tank snel leeg. Leeg en uitgeput….
De spierspanning blijft hoog, hartslag en bloeddruk idem dito. Je immuunsysteem holt achteruit, sneller vatbaar voor dat vervelende griepje. Een immuunsysteem dat minder functioneert kunnen we herkennen aan slecht slapen, darmproblematiek, moeite met concentreren, lusteloos en down zijn. Onder andere! Maar ook hoofdpijn, nekpijn, moeite met scherp zien, slikproblemen, duizeligheid, een verslechterde kwaliteit van je huid, kunnen tekens van langdurige (negatieve) stress zijn.
Het is hier van het allergrootste belang om te vermelden dat het veelal raadzaam is om de huisarts op de hoogte te brengen en om één en ander met hem of haar door te spreken. Het is vaak een hoge drempel om dit soort zaken te bespreken, maar als jij, of je omgeving, merkt dat je steeds in hetzelfde cirkeltje blijft rondrennen dan is het wel aan te bevelen.
Zijn er dan nog hulpmiddelen om je ‘gaspedaal’ iets minder ver in te drukken en je ‘rem’ eens wat meer te benutten?
Jazeker, die zijn er! Al deze punten stimuleren je ‘rem’. Het is écht waar!
1. Beweeg: Kom van die bank af! En beweeg op een ontspannen manier. Geniet eens van de omgeving, fixeer je niet op snelheid/rondetijden/afstanden. Dus laat dat hypermoderne sporthorloge eens een keer lekker af. Hoef je jezelf ook niet druk te maken of je vrienden op Strava net iets meer en harder hebben gelopen…. :-). Doe vooral iets wat je zelf leuk vindt, alleen dan ga je het volhouden!
2. Wees empatisch: wees lief voor jezelf én voor een ander!
3. Muziek: Luisteren naar muziek heeft een positief effect op je koppie!
4. Zorg voor voldoende slaap: Zet je hersens eens ‘uit’ en begin er eens mee om die telefoon en tablet een uur voordat je gaat slapen al weg te leggen.
5. Multitasken: Kap daar eens even lekker mee! Liever 1 ding goed doen dan 10 dingen half!
Kortom, is stress altijd slecht? Nee.
Zijn er verschillende soorten stress: Ja.
Hebben we stress nodig? Ja, maar niet te lang! (Het is verdomd handig om door korte stress ‘klaar’ te zijn om te presteren).
Hebben we soms professionele hulp nodig als de stress te lang duurt en het gaat je fysieke en/of mentale klachten opleveren? Ja!!
Kunnen we ons ‘stresslevel’ zelf beïnvloeden? Ja, op minimaal 5 manieren…
Live life in the fast lane? Soms wel lekker, wissel het ook eens af met de rechterbaan. Je tank is minder snel leeg en je motor gaat langer mee!